| St. Patrick Günü | |
| Yer | Dublin |
| Tarih | 17 Mart |
| Web | http://www.stpatricksfestival.ie/ |
Shamrock, James Joyce, Guiness, Leprachaun… Artık sadece İrlandalıların değil tüm dünyanın tanıdığı isimler, markalar, efsaneler. Cesareti ve esaret kabul etmez karakteriyle nam salmış İrlandalılar, önce Kuzey’in sonra tüm dünyanın horozu olan İngiltere ile yüzyıllarca savaşmış, inatlarının neticesi olarak bağımsızlıklarını kazanmışlar.
Politik olarak fazla gelişmiş Brit komşularının aksine, kızılların adası bol bol Viking ve Anglo-Sakson esintileri taşıyor. Kilisenin aforoz ettiği İngiliz Krallığı’nın aksine İrlanda, Katolik inancına hayli bağlı bir geçmişe sahiptir. Rönesans ile birlikte tüm Avrupa’da nüfuz kaybı yaşayan Katolik Kilisesi’nin sonuna kadar neferi olmuş, yeri geldiğinde Papa eliyle Büyük Krallık’a yeni yeni dertler açmaktan hiç çekinmemişlerdir. İngilizlerin, iki dünya savaşından ve pek çok ekonomik, politik sıkıntıdan anlının akıyla çıkmasını İrlanda ile uzun yıllar idman yapmış olmasına bağlamak mümkün.
Katolik kökler demişken, İrlanda halkının karakterini ve İngilizler karşısında yaşadıkları kölelik ve takip eden zaferi bire bir eşleyen, Aziz Patrick’in hayatı, esasen tüm ülkenin kaderine ilham olmuştur. Ailesinden kaçırılarak köle yapılan St. Patrick 15-16 yaşlarında adadan kaçarak Fransa’da bir Katolik manastırına sığınmış, sonra yetkin bir papaz olunca kölelik zamanlarından beri hayalini kurduğu İrlanda’ya, halkını kurtarmak amacıyla dönmüştür. Katolik öğretiyi İrlanda’da yaymak için ömrünün sonuna kadar çabalamıştır. Efsaneye göre yılanlarla başı belada olan İrlanda’yı tüm yılanlardan arındırmıştır.
18. yy’da İngiltere’ye karşı bağımsızlık mücadelesi veren İrlandalı savaşçılar St. Patrick haçı ve shamrock denilen yoncayı kendine sembol olarak kullanmıştır. Kraliçe Viktorya, İrlandalıları sindirmek için Shamrock rengi olan yeşili yasaklamıştır. Kraliçenin bu absürd yasağına cevap birkaç kuşak sonra St. Patrick gününde Chicago nehrini yeşile boyayan İrlanda halkından gelmiştir.
Irka dayalı üretilen baskının coğrafyası yoktur elbette. Büyük Krallık’ın nefretine nail olan İrlandalılar, yeni dünyanın keşfi ile umudu Atlantik’in diğer kıyısında aramak için gemilerle Boston Limanı’na geldiklerinde, siyahi kölelerin gördüğü muameleden mahrum bırakılmamıştır. Halen popüler kültürün unsurları bu aşağılamayı bilinçli ya da bilinçsiz sürdürmektedir. Ancak bu aşağılamayı yapmadan evvel özellikle de içki içilen yerlerde bir kez daha düşünmekte yarar var. Zira şairin dediği gibi, “Sarhoş bir İrlandalı ancak barut fabrikasının altına kurulmuş kibritçi dükkanı kadar tehlikelidir.”
Festivalin ve İrlanda Kültürü’nün en önemli unsurlarından bir tanesi de Leprechaun adıyla bilinen efsanevi bir yaratık. Efsaneye göre, yeşil bir cin olan Leprechaun gökkuşağının bittiği yerde yaşıyor ve orada hazinesini saklıyor. Eğer bir şekilde O’na dokunabilir ya da yakalayabilirseniz, sormanız halinde size hazinenin yerini söylemeye mecbur. 90’lı yıllarda bir korku filmi ile başlayıp, 5 ya da 6. sında komedi olarak son bulan bir de seriye konu olmuştur. Aslında toplumların karakterini annelerin masalları oluşturur dedirten bir durum. Çocuklara uyumaları için anlattıkları hikaye “Leprechaun” ! “Korkunç suratlı yeşil bir cin göreceksin yavrum, ama sakın kaçma cesur ol ! O’nu yakalarsan altınlarını sana vermek zorunda kalacak.“ Kim bilir bu kaypak ve çirkin yaratık hangi ülkenin zengin kralını temsil ediyor.
Özellikle Dublin, New York ve Chicago’da en ateşli ve kalabalık St. Patricks Günü kutlamaları gerçekleşiyor. Bugün, yine Viktorya yasağına tepki olarak herkes mümkün olduğunca yeşil kıyafetler giyiyor, giymekle kalmıyor yeşil bira içiyor yeşil corned beef yiyor. Sadece bu şehirlerde değil dünyanın aşağı yukarı bütün büyük şehirlerinde kutlanıyor St Patrick Günü. Guiness biralar içiliyor, herkesin doğuştan Bono ayarında müzisyen olduğu ülkenin güzel müzikleri dinleniyor, sabahın ilk ışıklarına kadar pub makaraları yapılıyor. İstanbul’da da, içimizdeki Irlandalılar 17 Mart’ta çeşitli publarda usulünce kutluyor bu kült eğlence gününü.
Ezilen toplumların üretkenliği zamanla, ironik bir biçimde barış içinde yaşamış toplumların kat kat üzerinde oluyor. İrlanda, kahramanını kölelerden seçen bir ülke, krallardan değil.
Ertuğrul Öztekin, Istanbul, 01.11.2012
