| INTI RAYMI (GÜNEŞ FESTİVALİ) | |
| Yer | Cuzro / Peru |
| Tarih | 24 Haziran |
| Web | http://www.unique-southamerica-travel-experience.com/inti-raymi.html |
Inti Raymi, Türkçesi Güneş Festivali. Yalnızca 2000 yılının çetelesini tutabildiğimiz yaşlı Dünyamızın geçmişinde, kim bilir ne büyük imparatorluklar, ne farklı renkler, ne sonsuz aşklar var. Biz Avrupa’yı en yaşlı kıta olarak adlandırırken fersah fersah uzaklarda, daha Avrupalıların, Amerika denilen yerden haberi bile yokken devasa bir medeniyet yaşamış ve yok olmuş. Daha romantik deyimle, Güney Amerika, tam bir medeniyet mezarlığı.
İnkalar, özellikle Peru ve civarında medeniyetlerini kurmuş. Görkemli piramitleri ve astronomi konusunda uzmanlıklarına çok sonraları vakıf olduğumuz bir toplum. İmparatorluklar çöktükten Latin kolonileri kurulduktan sonra bile bu ülkenin gerçek sahipleri Peru yerlileri kültürün bazı değerlerini bugüne kadar taşımayı başarmıştır. Adını bile hatırlamadığımız, varlığından haberdar olmadığımız kültürler, aslında bugün yaşadığımız hayatın temel taşları olabiliyor.
İnanışlarını ve günlük yaşamlarını gökyüzü olayları ile şekillendiren İnkalar için en önemli kutlama, hasat zamanının hemen sonunda gerçekleşen İnti Raymi Festivali’dir. Festival, hasatla sağlanan bereketin bir kutlaması ya da ürün o yıl için yeterince iyi değilse bir sonraki yılın daha iyi olması için yapılan dinsel bir ayinmiş.
İnka imparatoru Sapa İnka, Güneş Tanrı Apu İnti’nin yeryüzündeki oğlu ve temsilcisiymiş. İnka Medeniyeti’nin, yaşanan çok büyük bir tufanın ardından hayatta kalanlar tarafından Viracocha’nın oğlu Apu İnti önderliğinde bugün Peru sınırları içerisinde bulunan Andes bölgesinde kurulduğuna inanılıyor.
İnti Raymi Festivali, Cuzco kentinde bulunan antik Sacsayhuaman kompleksinde gerçekleşiyor. Kelime anlamı “Güneşin yeniden dirilişi” olan İnti Raymi’nin kökeni günümüzde kullanılmayan Quehva dilinden geliyor. Festival öncesinde 3 günlük bir oruç süresi vardır. Bu süre boyunca özellikle ateş yakılmaz ve Inkalar seksten uzak dururlar. 3 günlük orucun ardından 9 günlük bir kutlama gerçekleşir. Esas seremoni 24 Haziran günü Koricancha denilen Güneş Tapınağı’nda gerçekleşir. Bugün kullandığımız takvime göre gündönümü 21 Haziran gününe denk gelmekte ancak İnka takvimine göre gündönümü 24 Haziran’dır ve kutlamalar bu esas çerçevesinde 24 Haziran günü gerçekleşir.
Festival pagan kökleri nedeniyle İspanyol kolonileri Peru’ya geldiklerinde, 1572 yılında Viceroy Toledo’da yasaklanmıştır. Ancak son 50 yıldır asıl köklerine sadık kalınarak yapılmaya devam edilmektedir. Festival boyunca 500 kadar aktör seremoninin tüm aşamalarında bu büyüleyici kutsal ayini birebir gerçekleştirmeye çalışırlar.
Aqha denilen(İspanyolca-Chica) mısırdan yapılan, fermente edilmiş alkollü içecek, Sapa İnka tarafından Güneş Tanrı’ya sunulur. İmparator, aqhadan bir yudum aldıktan sonra sırasıyla önce soylular ve daha sonra tüm katılımcılar bu içkiden içerek Apu İnti’ye şükranlarını sunar. Kutlamanın, İnka Medeniyeti döneminde yapılan en önemli unsurlarından biri, bembeyaz ya da simsiyah bir lamanın Tanrı için kurban edilmesiymiş. İnka rahibi hayvanın boğazını, “Tumi” adı verilen özel bir hançerle kestikten sonra iç organlarını çıkarıp, bakarak gelecek yılın nasıl geçeceğine dair bir yorum yaparmış. Ancak geleneğin bu kısmı şimdi düzenlenen temsili törenlerde gerçekleştirilmiyor. İnti Raymi orucu süresince yakılmayan ateş, İnti rahibi tarafından lamanın iç organlarından fal bakıldıktan sonra yakılır.
Bulunduğunuz topraklarda geçmişte yaşananlar, siz hiç farkında olmasanız da yaşamınızı, çevrenizde ve ülkenizde olanları doğrudan etkiler. Aynen tarım topraklarının nadasa bırakılması gibi, nesil değişse de tarihleri yorgun toplumlar bazen dinlenmeye çekilirler. İlim ve kültür olarak dünyanın bir dönem önderi olan Güney Amerika, bu çağda okyanus ötesinden gelen misafirleri ile hala bütünleşmeye, birlikte olmanın sancılarını atlatmaya çalışıyor. Umalım da bu bütünleşme en az İnka Medeniyeti kadar üretken bir topluma vesile olur.
Ertuğrul Öztekin, Istanbul, 21.09.2012
